Przygotowujesz się do emigracji na Islandię? Planujesz wyjazd w celach zarobkowych, edukacyjnych? W tym artykule zebraliśmy praktyczne informacje, które pomogą Ci przejść przez proces uzyskiwania prawa stałego pobytu w Islandii. Dowiesz się również na co należy zwrócić szczególną uwagę w kwestii ubezpieczenia zdrowotnego oraz ulgi podatkowej.
Numer identyfikacyjny (kennitala) oraz meldunek
Pierwszą i zarazem niezbędną rzeczą, od której powinniśmy zacząć naszą przygodę w Islandii, jest dokonanie rejestracji pobytu w Narodowym Rejestrze Islandii – Þjóðskrá (dostępnym pod adresem www.skra.is) oraz uzyskanie islandzkiego numeru identyfikacyjnego (kennitala). Bez tego numeru nie można legalnie pracować, otworzyć konta bankowego, wynająć mieszkania ani korzystać z systemu islandzkiej opieki zdrowotnej, a także wielu innych usług. Można powiedzieć, że kennitala jest swojego rodzaju odpowiednikiem polskiego numeru PESEL.
Kennitala – to dziesięciocyfrowy islandzki numer identyfikacyjny, który wraz z nazwiskiem stanowi najważniejszy element identyfikacji w społeczeństwie. Zostaje przyznany każdemu obywatelowi, rezydentowi i osobie zatrudnionej w Islandii.
Dlaczego meldunek jest tak ważny?
Kolejnym istotnym krokiem, jest zameldowanie się na terytorium Islandii. Jednak dokonanie meldunku, możliwe jest tylko po uzyskaniu numeru identyfikacyjnego (kennitala). Adres stałego zameldowania rejestrowany jest również w Þjóðskrá, a każdy kto przebywa w Islandii 6 miesięcy lub dłużej, obowiązany jest zarejestrować stałe zameldowanie w kraju.
Bycie zameldowanym na terytorium Islandii jest niezwykle ważną kwestią. Osoby niezameldowane, nie posiadają praw do korzystania z opieki społecznej w gminie, jak również nie są zarejestrowane w ogólnym systemie ubezpieczeń, w związku z czym nie przysługuje im jakakolwiek pomoc w przypadku zwolnienia z pracy lub chęci starania się o zasiłek w sytuacjach losowych.
Podczas procedury meldunkowej, niezbędne będzie także podanie swojego islandzkiego adresu zamieszkania. Należy wtedy pamiętać, że zamieszkiwanie pod adresem motelu, szpitala, hotelu robotniczego, campów itp. nie będzie mogło zostać uznane za miejsce stałego zameldowania, co nie pozwoli na zakończenie procesu meldunkowego.
Kto może ubiegać się o prawo do stałego pobytu w Islandii?
Zgodnie z wytycznymi o swobodnym przepływie osób w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), Unii Europejskiej i Schengen, obywatel Polski ma prawo do pobytu na terytorium Islandii powyżej 6 miesięcy, jeżeli:
- jest zatrudniony w pełnym wymiarze godzin lub prowadzi własną, zarejestrowaną na terenie Islandii działalność gospodarczą;
- jeżeli ma dla siebie i członków swojej rodziny zapewnione środki finansowe wystarczające na zamieszkanie i pełne utrzymanie oraz ubezpieczenie zdrowotne umożliwiające pobyt w Islandii bez konieczności korzystania ze świadczeń socjalnych;
- głównym celem jego pobytu jest zdobywanie wykształcenia łącznie z nauką zawodu w szkole publicznej lub prawnie uznanej szkole prywatnej albo kształcenie się na uczelni wyższej lub w zakładzie naukowym;
- jest członkiem rodziny obywatela islandzkiego lub innej osoby posiadającej prawo pobytu na Islandii.
Proces rejestracji w Narodowym Rejestrze Islandii (Þjóðskrá)
W przypadku gdy zamierzasz przeprowadzić się do Islandii na stałe, czyli przebywać powyżej 6 miesięcy na terytorium kraju, możliwości i warunków uzyskania kennitala jest kilka, a wybór zależy od powodu pobytu w Islandii oraz Twojej aktualnej sytuacji życiowej/ zawodowej. Jednak w każdym z tych przypadków, podstawą jest uzupełnienie wniosków dostępnych na stronie skra.is, a dokładnie wniosku A-270 (dostępnego w języku islandzkim) lub jego odpowiednika w języku angielskim, czyli wniosku A-271.
Składając wraz z niezbędnymi dokumentami wniosek A-270 (lub A-271) ubiegasz się jednocześnie o personalny numer identyfikacyjny (kennitala), ale również o rezydenturę. Tym samym zostajesz zarejestrowany w rejestrze ludności, otrzymując prawo stałego pobytu w Islandii, dzięki czemu przysługiwać Ci będzie m.in. prawo do ubezpieczenia zdrowotnego oraz szereg pozostałych praw obywatelskich.
Wniosek A-270 (lub A-271) stanowi formularz elektroniczny, który można wypełnić i potwierdzić przed przyjazdem na Islandię. Jednak nie będzie on rozpatrywany aż do momentu, w którym jako wnioskodawca osobiście nie potwierdzisz swojej tożsamości w biurze meldunkowym lub na posterunku policji, a także przedstawisz paszportu/ dowodu osobistego oraz pozostałych dokumentów, które złożyłeś we wniosku.
Czy pracodawca może wnioskować o uzyskanie numeru dla pracownika?
W większości sytuacji, gdy przyjeżdża się na Islandię i zatrudnia u jakiegoś pracodawcy, to zazwyczaj właśnie pracodawca wnioskuje o uzyskanie numeru identyfikacyjnego (kennitala) dla pracownika.
Wtedy po Twojej stronie jako pracownika, jest obowiązek wypełnienia i złożenia wniosku A-270, dostępnego tutaj lub jego odpowiednika w języku angielskim, czyli wniosku A-271, który znajdziesz w tym miejscu. W kolejnym kroku, niezbędne jest, aby Twój pracodawca potwierdził zawarty z Tobą stosunek pracy, czego może dokonać poprzez złożenie wniosku A-272. Należy jednak pamiętać, że formularz ten nie zastępuje umowy o pracę zawartej pomiędzy osobą fizyczną a pracodawcą.
Co w sytuacji, gdy pracodawca wymaga, abym już posiadał numer identyfikacyjny?
Bywają przypadki, w których proces uzyskiwania numeru identyfikacyjnego i zameldowania, może stać się bardziej skomplikowany. Przykładem są sytuacje, kiedy firmy nie chcą zatrudniać pracowników, którzy nie posiadają kennitala, ale z kolei ci pracownicy, żeby uzyskać kennitala, potrzebują pracodawcy. Wtedy możliwe jest skorzystanie z opcji ubiegania się o rejestrację, jako osoba posiadająca prywatne środki pozwalające na utrzymanie się w kraju przez okres co najmniej trzech miesięcy. Taka osoba będzie musiała wykazać, że dysponuje kwotą w równowartości co najmniej 719.685 ISK na pokrycie kosztów utrzymania podczas pobytu w Islandii, a także wykazać, że w kraju, z którego podróżuje objęta jest ubezpieczeniem zdrowotnym (ubezpieczenie podróżne nie jest uwzględniane).
W przypadku gdy jest się członkiem rodziny obywatela islandzkiego lub innej osoby posiadającej prawo pobytu na Islandii, możliwe jest samodzielne uzyskanie numeru identyfikacyjnego oraz zameldowanie się w kraju.
Proces uzyskiwania numeru identyfikacyjnego i dokonywania zameldowania, w niektórych sytuacjach może być skomplikowany. Czasami w ostateczności, konieczne może się okazać, skorzystanie z usług firm, które za opłatą uzyskują numer identyfikacyjny.
Ubezpieczenie w pierwszych miesiącach po przeprowadzce
Planując przeprowadzkę do Islandii, należy zadbać również o kwestię ubezpieczenia zdrowotnego. Jednym z kluczowych kroków jest zabranie ze sobą karty EKUZ (Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego), która może być niezwykle pomocna w pierwszych miesiącach po przeprowadzce. Natomiast co najważniejsze, to aby w momencie przeprowadzki być ubezpieczonym w kraju, w którym obecnie mieszkamy. Jeżeli osoba, która przeprowadza się do Islandii, jest obywatelem kraju, który tak jak Polska, należy do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i posiada w tym kraju prawo do korzystania z opieki medycznej, to może przenieść swoje ubezpieczenie zdrowotne do Islandii natychmiastowo.
W przypadku osób nieposiadających ubezpieczenia w kraju, z którego się przeprowadza (czyli osób nieprzenoszących prawa do ubezpieczenia zdrowotnego z innego kraju Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego), sytuacja wygląda inaczej. Taka osoba, pomimo zameldowania się od razu po przeprowadzce do Islandii, dopiero po 6 miesiącach od dokonania rejestracji, zostaje objęta islandzkim systemem ubezpieczenia zdrowotnego.
Brak prawa do przeniesienia ubezpieczenia – co dalej?
W czasie oczekiwania na przyznanie islandzkiego ubezpieczenia, od razu po przyjeździe do kraju warto wykupić prywatne ubezpieczenie zdrowotne. W przeciwnym razie, w przypadku braku posiadania jakiegokolwiek ubezpieczenia, koszt pokrycia ewentualnego leczenia lub pobytu w szpitalu, może wynieść od kilkuset tysięcy ISK do nawet kilku milionów ISK.
Stan Finance
Jedną z firm, która oferuje wszelkiego rodzaju ubezpieczenia na bardzo korzystnych warunkach, w tym ubezpieczenie zdrowotne – niezbędne w pierwszych miesiącach życia w Islandii, jest firma Stan Finance. Jeśli ktoś z Was byłby zainteresowany ofertą ubezpieczeniową Stan Finance, możecie skontaktować się pod numerem telefonu +354 865 46 36 lub napisać na adres stan@lifstid.is.
W momencie, kiedy przeprowadzamy się na Islandię a nasze prawo do ubezpieczenia nie jest przeniesione, warto rozważyć wykupienie ubezpieczenia zdrowotnego, gdyż może nas to uchronić od konieczności płacenia nawet wielomilionowych kosztów leczenia.
Komu przysługuje osobista ulga podatkowa?
Persónuafsláttur czyli ulga podatkowa, należy się każdej osobie powyżej 16. roku życia
zameldowanej w Islandii. Ulga obniża kwotę podatku dochodowego, jaki co miesiąc jest wyliczany z naszej wypłaty. W 2024 roku wysokość ulgi podatkowej wynosi 64.926 ISK miesięcznie.
Należy jednak pamiętać, że aby uzyskać osobistą ulgę podatkową, należy posiadać numer identyfikacyjny (kennitala) i być zameldowanym w Islandii. W przeciwnym razie, będziemy zmuszeni zapłacić pełną kwotę podatku dochodowego.
Ulga podatkowa należy się również pracownikom sezonowym. W takim przypadku, wysokość ulgi połączona jest z datą zarejestrowania w Þjóðskrá Íslands. Wtedy wysokość ulgi jest przeliczana na liczbę dni, gdy pracownik jest zameldowany na wyspie. W sytuacji niewykorzystania ulgi podatkowej w całości, istnieje możliwość wypłacenia jej przy kolejnej wypłacie albo wyrównania przy rozliczeniu rocznym.
Powodzenia w Islandii!
Przeprowadzka do Islandii wymaga starannego przygotowania, szczególnie w zakresie dopełnienia wszelkich obowiązków związanych z meldunkiem czy ubezpieczeniem zdrowotnym. Dokonanie rejestracji pobytu w Narodowym Rejestrze Islandii, uzyskanie islandzkiego numeru identyfikacyjnego (kennitala) oraz zameldowanie się, to kluczowe elementy dla legalnego pobytu i pracy. Warto również mieć przy sobie kartę EKUZ lub wykupić prywatne ubezpieczenie na czas oczekiwania na pełne ubezpieczenie zdrowotne w Islandii. Dzięki temu, można uniknąć wysokich kosztów leczenia i cieszyć się spokojnym czasem w nowym kraju.
Mamy nadzieję, że ten artykuł odpowie na Wasze pytania, rozwieje wątpliwości i ułatwi przejście przez proces załatwiania formalności podczas przeprowadzki do Islandii.
Jeśli potrzebujesz dowiedzieć się czegoś więcej, napisz do nas! Z przyjemnością odpowiemy na Twoje pytania.
Powodzenia podczas nowej przygody na Islandii!
